Ngành bao bì đang bước vào một thời kỳ chuyển đổi xanh sâu rộng, không chỉ do áp lực từ các quy định pháp luật trong nước mà còn từ nhu cầu tiêu dùng bền vững và các tiêu chuẩn quốc tế. Quá trình này đòi hỏi các doanh nghiệp phải thực hiện những thay đổi đáng kể để đáp ứng nhu cầu tái chế và giảm thiểu rác thải, hướng tới một tương lai môi trường bền vững hơn.

Trong bối cảnh đó, Liên minh Tái chế Bao bì Pro Việt Nam đã được thành lập với mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái tái chế đồng bộ và thúc đẩy trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) theo hướng thực chất. Sau 6 năm hoạt động, Pro Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng kể, điển hình là việc thu gom và tái chế hơn 64.000 tấn bao bì vào năm 2024. Thành công này không chỉ thể hiện sự nỗ lực của các doanh nghiệp thành viên mà còn góp phần vào việc giảm thiểu tác động tiêu cực của rác thải bao bì đối với môi trường.

Tuy nhiên, ngành tái chế vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức cần được giải quyết. Việc phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện hiệu quả và thiếu chế tài mạnh để khuyến khích phân loại rác là những trở ngại lớn. Ngoài ra, sản phẩm tái chế của Việt Nam còn gặp khó khăn khi xuất khẩu sang một số thị trường như EU do quy trình chứng nhận phức tạp và yêu cầu kỹ thuật khắt khe. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các doanh nghiệp, cơ quan quản lý và các tổ chức liên quan để tìm ra giải pháp tháo gỡ.

Để vượt qua những thách thức này, Pro Việt Nam đã đặt ra các mục tiêu và giải pháp cụ thể. Tổ chức này sẽ tập trung mở rộng mạng lưới hợp tác để nâng cao hiệu quả thu gom, tái chế, ứng dụng công nghệ trong phân loại rác và quản lý dữ liệu tái chế. Đồng thời, các doanh nghiệp thành viên sẽ hướng tới thiết kế bao bì thân thiện với môi trường, dễ thu gom, dễ tái chế. Mục tiêu dài hạn của Pro Việt Nam là đến năm 2030, toàn bộ bao bì do các thành viên đưa ra thị trường sẽ được thu gom, tái chế, góp phần thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn.

Một số doanh nghiệp tái chế như Công ty CP Nhựa tái chế Duy Tân đã tiên phong áp dụng công nghệ mới để tái chế chai nhựa thành sản phẩm mới. Công ty đã xây dựng hệ thống thu gom và tái chế rác thải nhựa, giúp giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường. Sự tiên phong của các doanh nghiệp này không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn mở ra hướng đi mới cho ngành tái chế Việt Nam.

Tuy nhiên, để kinh tế tuần hoàn thực sự phát triển, cần sự phối hợp chặt chẽ của nhiều yếu tố bao gồm chính sách, nhà sản xuất, hiệp hội, khối thu gom phi chính thức, cùng truyền thông, giáo dục cộng đồng. Sự phối hợp này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả tái chế mà còn góp phần nâng cao ý thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên một cách bền vững.

Trong hơn 13 năm qua, Dexter Barsigan, một người đàn ông 47 tuổi sống tại Manila, Philippines, đã duy trì cuộc sống của gia đình mình thông qua việc tái chế rác thải điện tử. Tuy nhiên, công việc này đang dần bào mòn sức khỏe của anh và hàng trăm người dân khác trong khu vực.

Bà Barsigan bắt đầu cảm nhận được những dấu hiệu đầu tiên của sự ảnh hưởng đến sức khỏe từ ba năm trước, khi đôi tay của anh bắt đầu đau nhức và mắt mờ dần. Tình trạng này ngày càng trở nên nghiêm trọng, đến mức có những ngày anh chỉ có thể ngồi và nhìn vợ con làm việc thay mình. Là một “mambabaklas” – người chuyên rã phế liệu điện tử để lấy niken, nhôm, đồng, anh Barsigan hiểu rằng công việc này là nguồn sống của gia đình mình. “Việc này giúp chúng tôi có cơm ăn, cho con đi học”, anh nói trong lúc ngồi làm việc trên con phố Onyx, nơi tập tụ hàng trăm người cùng nghề.

Con phố Onyx tại Manila là một trong những địa điểm nổi tiếng với nghề tái chế rác thải điện tử, với hàng trăm người dân kiếm sống bằng cách rã phế liệu từ các thiết bị điện tử cũ. Đa số họ đều thực hiện công việc này một cách thủ công, không có bảo hộ lao động đầy đủ, và thường xuyên tiếp xúc với các chất độc hại. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến nghề nghiệp, cũng như các vấn đề sức khỏe lâu dài khác.

Anh Barsigan và những người cùng nghề đang phải đối mặt với những thách thức không chỉ về sức khỏe mà còn về việc đảm bảo an toàn và bảo vệ môi trường. Việc tái chế rác thải điện tử không đúng cách có thể dẫn đến việc phát thải các chất độc hại vào môi trường, ảnh hưởng không chỉ đến sức khỏe của người dân trong khu vực mà còn đến hệ sinh thái xung quanh.

Để cải thiện điều kiện sống và làm việc cho những người như anh Barsigan, các tổ chức và cơ quan chức năng cần đưa ra những giải pháp hiệu quả. Điều này bao gồm việc cung cấp thiết bị bảo hộ lao động, đào tạo về kỹ thuật tái chế an toàn, và hỗ trợ tìm kiếm các nguồn sinh kế khác ít gây hại cho sức khỏe hơn. Bên cạnh đó, cần có những chính sách bảo vệ môi trường hiệu quả để giảm thiểu tác động tiêu cực của việc tái chế rác thải điện tử không đúng cách.

Trong lúc chờ đợi những thay đổi tích cực, anh Barsigan và những người dân khác trên con phố Onyx tiếp tục công việc của mình, với hy vọng rằng sẽ có một tương lai tốt hơn cho bản thân và gia đình. Qua câu chuyện của mình, chúng ta thấy được sự cần thiết phải quan tâm và hỗ trợ những người dân đang phải đối mặt với những thách thức trong nghề nghiệp và môi trường sống của mình.

Đây là câu chuyện của Dexter Barsigan, một trong hàng trăm người dân tại Manila đang kiếm sống bằng nghề tái chế rác thải điện tử.