Chính sách thuế quan dưới thời Tổng thống Donald Trump có khả năng mang lại cho ngân sách Mỹ một khoản thu khổng lồ lên đến 2.700 tỷ USD trong thập kỷ tới, theo đánh giá của Morgan Stanley. Chiến lược thuế quan mới được áp dụng gần đây có thể được xem như một bức tranh ghép mảnh, với mỗi mảnh đại diện cho một ngành hàng, một đối tác thương mại khác nhau, tạo nên một tổng thể đa sắc và khó đoán.

Morgan Stanley chỉ ra rằng chính quyền của ông Trump đã chuyển đổi từ việc áp dụng mức thuế đồng loạt cho toàn bộ hàng nhập khẩu sang chiến lược đánh thuế có chọn lọc – theo từng quốc gia, từng nhóm hàng hóa. Sự thay đổi này khiến chính sách thuế trở nên phức tạp và tác động đến thị trường theo nhiều cách khác nhau.

Cụ thể, 21% tổng kim ngạch nhập khẩu vào Mỹ hiện được miễn thuế, nhưng mức độ miễn trừ rất khác nhau giữa các đối tác. Ví dụ, 30% hàng từ EU và 64% từ Malaysia được miễn thuế. Trong khi đó, Nhật Bản và Hàn Quốc chịu mức thuế tương ứng là 50% và 30%, chủ yếu trong lĩnh vực ô tô và linh kiện.

Việc áp thuế cũng không thống nhất về thời điểm, có mức áp ngay, có mức bị trì hoãn hoặc bị thay đổi theo tiến trình đàm phán. Điều này khiến tác động của chính sách thuế trở nên khó lường hơn bao giờ hết.

Theo tính toán của Morgan Stanley, nếu duy trì mức thu như hiện tại, Kho bạc Mỹ có thể thu tới 2.700 tỷ USD trong 10 năm tới – một con số chưa từng có tiền lệ. Tuy nhiên, đi kèm với đó là rủi ro lạm phát. Đồng USD đã mất giá 10% kể từ đầu năm 2025, trong khi thuế quan leo thang có thể đẩy giá hàng hóa nhập khẩu tăng mạnh, trực tiếp tạo áp lực lên lạm phát và biên lợi nhuận doanh nghiệp.

Không phải tất cả các ngành đều bị tác động tiêu cực. Các công ty công nghệ có thể hưởng lợi từ đồng USD yếu, nhưng các doanh nghiệp vừa và nhỏ và những công ty phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu lại đang đối mặt với chi phí đầu vào tăng mạnh và rủi ro gián đoạn sản xuất.

Chính sách thuế hiện tại giống như một mê trận, rất động, rất linh hoạt – và cũng rất bất định. Khi cuộc chơi thuế quan bước sang giai đoạn phức tạp hơn, giới đầu tư, doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ đang bước vào một kỷ nguyên mới – nơi ngân sách Nhà nước có thể bội thu, nhưng đổi lại là áp lực ngày càng lớn đè lên vai chính người dân.

Hội nghị Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Trung ương G20 đã kết thúc ngày họp đầu tiên tại Nam Phi vào ngày 17/7, với chính sách thuế quan của Mỹ là tâm điểm chính trong chương trình nghị sự. Bộ trưởng Tài chính Canada Francois-Philippe Champagne đã nhấn mạnh rằng các nền kinh tế lớn không thể để những bất ổn trở thành ‘trạng thái bình thường mới’ trong bối cảnh gia tăng các rào cản thương mại và thuế quan trên toàn cầu.

Ông Champagne cho biết cụm từ ‘bất ổn’ được nhắc đến nhiều nhất trong các cuộc thảo luận. Theo ông, các biện pháp hạn chế thương mại và thuế quan đang dẫn đến sự tái cân bằng lớn trong thương mại toàn cầu, buộc các quốc gia phải đa dạng hóa, thiết lập liên minh mới và mở ra các tuyến vận tải hàng hải mới. Ông bày tỏ lạc quan rằng hội nghị sẽ đạt được tuyên bố chung, bất chấp sự vắng mặt của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Tương tự, các bộ trưởng tài chính khác cũng bày tỏ lo ngại về tác động của chính sách thuế quan mới của Mỹ đối với triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Kato Katsunobu cho biết Nhật Bản lo ngại về bất ổn do các mức thuế đối ứng của Mỹ đối với nền kinh tế toàn cầu và thị trường tài chính.

Dự kiến, các bộ trưởng tài chính và thống đốc ngân hàng trung ương G20 sẽ tiếp tục thảo luận về tăng trưởng kinh tế bền vững ở châu Phi và các vấn đề khác trong ngày thứ hai và cũng là ngày cuối của hội nghị vào ngày 18/7. Các cuộc thảo luận này sẽ tập trung vào việc tìm kiếm các giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và ổn định tài chính toàn cầu.

Chiến lược mới cho doanh nghiệp

Một khảo sát gần đây của PwC cho thấy, các doanh nghiệp đang điều chỉnh mạnh mẽ ở nhiều khâu – từ chuỗi cung ứng, sản xuất đến thị trường và dịch vụ. Khoảng 44% doanh nghiệp đã chuyển hướng tìm nguồn cung từ nhiều khu vực khác nhau; 34% đang đàm phán lại với nhà cung cấp để tối ưu chi phí.

Song song đó, 40% doanh nghiệp đang đầu tư vào tự động hóa và tinh gọn quy trình vận hành, không chỉ để tiết kiệm chi phí mà còn nhằm tăng tính linh hoạt trong sản xuất.

caption under 18 words

Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 30% tổng kim ngạch năm 2024. Tuy nhiên, chính sách thuế quan mới đối với một số mặt hàng đang khiến nhiều doanh nghiệp phải “xoay trục” chiến lược.

Những nhóm ngành như dệt may, đồ gỗ, thủy sản và điện tử hiện nằm trong diện kiểm soát chặt chẽ về xuất xứ để phòng, tránh gian lận thương mại.

Xu hướng xanh hóa và số hóa

Một số ngành nhạy cảm như dệt may đã chủ động xây dựng phương án đối phó với rủi ro. Cụ thể, ngành dệt may, thêu đan đặt mục tiêu nâng tỷ lệ sử dụng nguyên liệu nội địa từ 40% lên 60%, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chuỗi cung ứng và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp Việt cũng đang chịu áp lực ngày càng lớn về “xanh hóa” và số hóa.