Sinh viên ngành Công nghệ thông tin (CNTT) hiện đang phải đối mặt với thách thức lớn là thích nghi nhanh chóng với sự phát triển không ngừng của trí tuệ nhân tạo (AI). Không chỉ phải cạnh tranh với bạn bè để có được việc làm, mà còn phải chạy đua với chính công nghệ mà họ đang theo học. Nguyến Thị Giang, sinh viên năm cuối ngành Khoa học Máy tính tại Đại học Bách khoa Hà Nội, chia sẻ rằng cô cảm thấy như công nghệ đang “đuổi kịp” hoặc thậm chí vượt mặt mình mỗi ngày. Ngoài việc hoàn thành đồ án tốt nghiệp và tìm kiếm nơi thực tập, Giang và các bạn sinh viên khác còn phải đối mặt với những câu hỏi lớn về tương lai khi AI đang thay đổi nhanh chóng.
Theo Giang, có thể chia sinh viên ngành IT thành ba nhóm tâm lý: nhóm hoang mang và mất phương hướng; nhóm bị động và chờ đợi; và nhóm chủ động học cách sử dụng các công cụ mới và tham gia vào các dự án thực tế. Đối với nhóm chủ động, họ không chỉ dừng lại ở việc học trong lớp học mà còn chủ động tìm kiếm các cơ hội để phát triển kỹ năng của mình.
Anh Nguyễn Đức Thiện, một lập trình viên tại công ty TNHH Công nghệ và Giáo dục Medoo, cho rằng sự xuất hiện của AI không chỉ là một xu hướng mà đã trở thành một phần không thể thiếu trong công việc. AI có thể hỗ trợ kiểm tra, đánh giá, tái cấu trúc mã nguồn, và thậm chí giúp lập trình viên viết mã. Tuy nhiên, điều này cũng đòi hỏi lập trình viên phải có khả năng tư duy sâu sắc, hiểu rõ về logic hệ thống và nắm vững bối cảnh tổng thể của dự án.
Bà Trần Hồng, Giám đốc nhân sự tại Công ty Cổ phần Nhân lực Quốc tế HRI (HRI Group), cho biết rằng cơ hội việc làm cho sinh viên mới ra trường ngành IT đã giảm đi rõ rệt, khoảng 50%. Ngay cả cơ hội thực tập cũng không còn nhiều như trước đây. AI đang thay đổi sâu sắc cách doanh nghiệp tuyển dụng nhân sự, từ số lượng đến tiêu chí lựa chọn. Hiện tại, doanh nghiệp cần những người không chỉ có chuyên môn mà còn biết cách vận dụng công nghệ, không chỉ với những người đã có kinh nghiệm mà còn với các sinh viên mới ra trường.
Để thích nghi với thay đổi này, sinh viên cần phải phát triển các kỹ năng mềm, khả năng tự học, làm việc từ xa, giao tiếp quốc tế và quản lý công việc hiệu quả. Ngoài ra, kinh nghiệm làm dự án thực tế, thành tích trong các cuộc thi học thuật hoặc đóng góp vào các dự án mã nguồn mở cũng là những điểm cộng lớn.
Trí tuệ nhân tạo không chỉ là một cơn bão quét qua ngành CNTT mà còn là một cơn sóng ngầm đang âm thầm định hình lại chuẩn mực mới của thị trường lao động. Trong bối cảnh này, sinh viên IT không thể tiếp tục học theo lối mòn hoặc chỉ dựa vào giáo trình và tấm bằng đại học.
Thay vì lo sợ bị thay thế, sinh viên nên tập trung vào việc làm chủ công nghệ, bắt đầu từ việc xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc, phát triển khả năng tự học, tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề. Thay vì phụ thuộc vào AI như một ‘phao cứu sinh’, hãy coi nó như một ‘cộng sự thông minh’ giúp nâng cao năng suất và sáng tạo.