Chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực tại Việt Nam, và việc nhận diện, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong môi trường số đang trở thành một nhiệm vụ quan trọng. Không chỉ các cơ quan quản lý nhà nước, mà còn từng cá nhân trong xã hội cũng cần phải có trách nhiệm với vấn đề này.
Cuốn sách ‘Nhận diện văn hóa trong không gian số’ do PGS.TS Vũ Trọng Lâm và TS. Nguyễn Việt Lâm đồng chủ biên được phát hành nhằm mục đích xây dựng hệ thống lý luận và thực tiễn về văn hóa trong không gian số. Đây là một nội dung mới và phức tạp trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay. Cuốn sách gồm 4 chương, bắt đầu bằng việc giải thích rõ khái niệm và các đặc trưng cơ bản của văn hóa số. Văn hóa số được định nghĩa là toàn bộ phương thức sáng tạo, lưu giữ, truyền bá và tiếp nhận các giá trị văn hóa thông qua nền tảng công nghệ kỹ thuật số. Đồng thời, nó cũng là tập hợp những quy tắc, chuẩn mực đạo đức và pháp luật điều chỉnh hành vi con người trong môi trường số.
Những nội dung như văn hóa tương tác số, văn hóa sáng tạo nội dung số, văn hóa tiêu dùng số, hay văn hóa đạo đức số… được trình bày một cách mạch lạc và dễ hiểu. Điều này giúp người đọc nắm bắt được tổng thể bức tranh văn hóa đang định hình lại dưới tác động của chuyển đổi số. Nhóm tác giả không chỉ tập trung vào lý thuyết mà còn đặt những vấn đề này trong bối cảnh thực tiễn của Việt Nam. Điều này tạo nên sự gắn bó giữa tư duy học thuật và yêu cầu của thực tiễn.
Bên cạnh việc định hình cơ sở lý luận, cuốn sách còn cho thấy sức hấp dẫn ở cách tiếp cận đối sánh và mở rộng tầm nhìn. Cuốn sách liên hệ với một số quốc gia trên thế giới, đặc biệt là trong chương II, nhóm tác giả đi sâu nghiên cứu chính sách và chiến lược phát triển văn hóa số tại các quốc gia đi đầu như Liên minh châu Âu, Anh, Tây Ban Nha… Thông tin thêm về các chính sách này có thể giúp Việt Nam học hỏi kinh nghiệm và áp dụng vào thực tiễn.
Cuốn sách cũng dành chương III để luận bàn về các yếu tố tác động đến văn hóa trong không gian số. Những yếu tố này bao gồm truyền thông xã hội, sự phát triển trí tuệ nhân tạo, biến đổi lối sống cá nhân và những hệ lụy như khủng hoảng giá trị, xâm hại quyền riêng tư… Việc hiểu rõ những yếu tố này sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện về thách thức và cơ hội trong việc phát triển văn hóa số.
Chương 4 có giá trị thực tiễn cao khi tập trung vào thực trạng phát triển văn hóa số ở Việt Nam và đề xuất hệ thống giải pháp toàn diện. Trên cơ sở tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của văn hóa trong sự phát triển dân tộc, cùng với các quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước, cuốn sách khẳng định Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong xây dựng văn hóa số. Thông tin về chính sách của Việt Nam về văn hóa số có thể được tìm hiểu thêm trên trang web chính thức của Chính phủ.
Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức lớn và nhóm tác giả đề xuất một loạt giải pháp thiết thực và có tính khả thi cao. Những giải pháp này bao gồm hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường giáo dục văn hóa số, phát triển các nền tảng số nội địa… Cuốn sách ‘Nhận diện văn hóa trong không gian số’ là một ấn phẩm mang đậm tính thời sự. Cuốn sách vừa khai phá nền tảng lý luận, vừa cung cấp những phân tích thực tiễn sắc sảo và gợi mở nhiều hướng đi khả thi cho tương lai.
